Tuy nói bên trong và bên ngoài trường thi được ngăn cách bởi mảnh vải nhưng lời đồn như gió, nhiều quan chủ khảo nghe xong cũng chỉ cười rồi bỏ đi mà thôi, thật không ngờ đến trước ngày niêm yết danh sách Tiền tổng tài nghiêm túc đưa ra chuyện này, tất cả ngơ ngác nhìn nhau, không thể lên tiếng, không biết đã xảy ra chuyện gì?

Quan phó chủ khảo Vương Biên nói:
-Mỗi khoa thi hương đều có lời đồn, không rảnh để ý tới, tự nhiên sẽ hết.

Tiền Khiêm Ích để cho thư sử đem bảy bài thi đến trước mặt các quan giám khảo, nói:
-Mời các vị xem qua chữ cuối cùng của những bài thi này…

Vuong Đề Học cùng lật xem với các quan, bảy bài này đều là bài thi của đợt thi đầu, mỗi bài bảy trang, chữ cuối cùng trong mỗi bài văn lần lượt là bảy chữ “Nhất, Triều, Binh, Bộ, Thượng, Thanh, Thiên”, các quan giám khảo kinh ngạc đến nỗi biến sắc, không khí trong phòng chấm bài thi lập tức căng thẳng lên, gian lận trong trường thi rất giống, nhẹ thì cách chức, nặng thì lưu đày sung quân.

Vương Đề Học cau mày nói:
-Xem ra vẫn còn không ít thí sinh bị lời đồn ở biên ngoài mê hoặc, cứ tưởng lời bên ngoài là đúng, hơn nữa có thí sinh thì tin rằng họ có sách vạn toàn, xem những bài thi này, toàn là có tài học thực đấy, hoàn toàn không phải vì âm thầm thông qua mới tiến cử lên.

Các vị quan phòng đều nhao nhao đều nói là khi chấm bài thi căn bản không chú ý những điều này, riêng chỉ có Dương Liên nói:
-Đi lục soát các bài thi phòng, xem coi rốt cuộc có bao nhiều bài thi khảm mờ chữ này, rồi xem những bài thi nào mà các quan chấm thi tiến cử lên..

Vương Đề Học từng trải qua chuyện này nên vững vàng, không muốn làm lớn chuyện này, rồi cười nói:
-Dương huyện lệnh, trong bảy bài thi này chỉ có một bài là phòng Xuân Thu trình lên.

Dương Liên lập tức mặt đỏ tai hồng lên, rồi nghe Vương Đề Học cứu vãn, nói:
-Dương huyện lệnh là quan liêm khiết nhất, khí phách hào hùng xem trọng người đời nhất, cho nên nói đến bài thi được trình lên này không có chữ mờ đó, và là bài văn bát cổ xuất sắc, chuyện này không có gì đáng để truy cứu.

Các quan giám khảo đều hùa theo Vương Đề Học, nếu theo Dương Liên là phải đi từng phòng từng phòng kiểm tra, rườm rà không nói, có trời mới biết là còn lòi ra chuyện gì nữa.

Tiền Khiêm Ích yên lặng nghe các quan giám khảo thảo luận một hồi rồi mới lên tiếng:
-Vương Học Đạo nói có lý, nhưng bảy bài thi này nhất định phải loại bỏ.

Điều quan trọng là không rõ ràng, Dương Liêm lại mở miệng:
-Tiền tổng tài đã không tin lời đồn, lại không chịu truy xét, vậy vì sao lại loại bỏ bảy bài này?

Tiềm Khiêm Ích cười khẽ, nói:
-Ta muốn xem suy nghĩ của các vị nên nói loại bỏ bảy bài này, một là tránh hiềm nghi, quan giám khảo chúng ta không thể để người ta mượn cớ, hai là bảy thí sinh này thà tin lời đồn chứ không tin luật pháp, rắp tâm chính là bất chính, cho dù bài văn hay thế nào đi nữa cũng không thể lấy, các vị thấy đúng không?

Việc này Dương Liên cũng không biết nói gì hơn. Thi cử trọng tài nghệ đầu, tài nghệ đầu trọng đại nghĩa thánh hiền, bảy thí sinh này xem như lợn lành chữa thành lợn què. Vốn dĩ đều đã tiến vào vòng cuối cùng. Bốn chọn ba, cơ hội trúng tuyển rất lớn, nhưng lại vì bảy chữ “Nhất Triều bình bộ thượng thanh thiên” mà bị loại, kì thi sau thì sau ba năm nữa, thật là đầu lao vào tường, hối hận cũng không kịp.

Các quan phòng lui ra, phó chủ khảo Vương Biên ở lại, cùng với Tiền Khiêm Ích tổng tài cùng nhau cân nhắc lấy hay bỏ. Trước giờ hợi buổi tối sẽ quyết định một trăm hai mươi bài thi đã được chấm. Bây giờ phải đợi chiều ngày mai niêm yết danh sách trúng tuyển, trước canh năm ngày mai dán bảng danh sách.

Tất nhiên Trương Nguyên không thể ngờ thật sự còn có thí sinh thông minh tự làm viết mờ bảy chữ “nhất triều bình bộ thương thanh thiên” lên trên cuối trang của bảy trang ở đầu, cũng không ngờ quan chủ khảo Tiền Khiêm Ích sẽ kiên quyết loại những người này, lời đồn không hại đến hắn nhưng lại thiệt hại người vơ tội, thế sự khó lường trước được như thế.

Mười mấy từ lúc thi xong ba đợt đến lúc yết bảng là quãng thời gian sôi sục nhất của các thí sinh, trái tim cấp bách đợi chờ đều rất nôn nóng, không thể yên tĩnh, ham muốn tích tụ. Cần thiết phải giải sầu, cho nên người trong các kỹ viện lầu xanh đều rất đông, những thí sinh mà ở cư trú ở nhà người ta trong thời gian này thì đều xảy ra việc thông dâm với thê thiếp của chủ nhân. Ăn chơi đàng điếm, ỷ thế hiếp người, đủ loại trò hề, nhiều vô số kể, khi thi cử gắn liền đại nghĩa thánh hiền với lợi lộc công danh, như thế đã tạo nên tình trạng các quan viên miệng đầy đạo đức nhân nghĩa nhưng lén lút làm chuyện thất tiết, cũng không phải chuyện lạ, đặc biệt là những người chỉ trọng thi cử bài thi đầu.

Những xã viên của Hàn Xã tham gia kì thi hương Triết Giang năm Ất Mão có hơn một trăm người, Trương Nguyên triệu tập họ đến, bắt đầu giảng “bao nhiêu nguyên bản” ở giảng đường Cự Nhiên núi Nam Bình, thầy Hoàng Ngụ Dung không ở giảng đường. Trương Nguyên mượn giảng đường dùng, ba tập đầu của “bao nhiêu nguyên bản” được Hàn xã thư cục khắc ra một ngàn bản. Trương Nguyên muốn phổ biến chú trọng việc thật, chú trọng phong cách học tập và khát vọng bồi dưỡng việc ham học của khoa tự nhiên, bắt đầu từ “mấy nguyên bản của việc học”. Rất nhiều xã viên của Hàn Xã ban đầu cũng nôn nóng, nhưng bởi vì tiếng tăm của Trương Nguyên mà miễn cưỡng kiềm nén tính tình để nghe giảng, nội dung giảng giải của Trương Nguyên rất sâu sắc, lời lẽ dễ hiểu, xã viên Hàn Xã dần dần cũng có hứng thú, sự chộn rộn trong lòng cũng dần lắng xuống. Dù sao những người gia nhập được vào Hàn xã cũng đều là những nhân sỹ tinh anh, thông qua đợt tôi luyện vừa rồi ở Sơn Âm Long Sơn, tinh thần “quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách, gió lạnh máu nong, tẩy rửa Càn Khôn” của Hàn xã ảnh hưởng rất lớn đến bọn họ.

Khi Trương Nguyên đang giảng giải bài “ mấy nguyên tắc căn bản” dưới núi Nam Sơn, có cả Gia Tô hội sỹ của Hàng Châu là La Như Vọng và Kim Ni Các cũng đến nghe giảng. La Như Vọng là người Bồ Đào Nha, đến Ma Cao từ hồi năm Vạn Lịch thứ mười sáu, Kim Ni Các làngười Pháp, đến phương đông truyền giáo từ năm Vạn Lịch thứ ba mươi tám, hai người này phụ trách giáo khu Hàng Châu. Cuối năm ngoái, sau khi Vương Phong Túc đến Sơn Âm thăm Trương Nguyên rồi trở về Hàng Châu, có cuộc nói chuyện lâu với La Như Vọng, Kim Ni Các. Vương Phong Tiêu tỏ ra rất sùng bái Trương Nguyên, cho rằng hắn là người thông minh nhất Đại Minh, chịu hiểu cho học thuật của phương Tây. Nếu Trương Nguyên thi cử thuận lợi, có thể tiến vào nấc thang quyền lực cao của Đại Minh, thì rất có ý nghĩa đối với việc phát triển thiên chúa giáo ở Đại Minh.

Sau chiều ngày hai mươi mốt tháng tám, La Như Vọng và Kim Ni Các đi đến giảng đường Cự Nhiên dưới núi Nam Bình, lặng lẽ ồi ở hàng sau trong giảng đường, nghe Trương Nguyên giảng hơn nửa giờ bài một “mấy nguyên tắc căn bản”, hai người này ngơ ngác nhìn nhau, từ trong bài giảng của Trương Nguyên tỏ ra hắn lĩnh hội rất thấu đáo bài này, trình độ này không thua Từ Quang Khải dịch bài “mấy nguyên tắc căn bản” với Marreo Ricci. Từ Quang Khải đã từng trải qua mấy năm học tập, nhưng nghe nói Trương Nguyên mới có mười tám tuổi.

Gần tối tan học, Trương Nguyên đi đến hỏi thăm La Như Vọng và Kim Ni Các, hai người nước ngoài rậm râu này ở giữa một đám học trò phương cân thì có thể nhìn thấy rõ.

La Như Vọng và Kim NI Các thể hiện sự tôn trọng với Trương Nguyên, La Như Vọng khiêm tốn nói:
-Thiện ý của Trương công tử đối với giáo hội Thiên Chúa giáo khiến cho giáo chủ Long Hoa Dân hội trưởng khu vực Đông Phương hội Chúa Giêsu cảm thấy vô cùng cảm kích, Long giáo chủ rất mong muốn năm sau có thể gặp mặt Trương công tử khi tham gia thi hội.

Long Hoa Dân là hội trưởng của hội Chúa Giê su ở Trung Quốc sau khi Matteo Ricci qua đời, trái tim truyền giáo cấp bách và cấp tiến, một sự khiêm tốn của Matteo Ricci, làm việc đường hoàng, Vương Phong Túc của giáo khu Nam Kinh chính là chịu ảnh hưởng của Long Hoa Dân.

Trương Nguyên cười, nói:
-Thi hương chưa yết bảng, nào dám nói năm sau phải tham gia thi hội.

La Như Vọng nói:
-Dự thính hôm nay nghe Trương công tử giảng bài « Mấy nguyên tắc cơ bản », liền biết Trương công tử là người tài giỏi thông minh nhất của Đại Minh, Trương công tử trúng tuyển bảng Long Hổ là chuyện trong dự đoán, thi hội năm sau thì nhất định phải tham gia.

Trương Nguyên cười ha ha, nói:
-Vậy chắc phải sự phủ hộ của thánh phụ, thánh tử, thánh linh rồi.

La Như Vọng nghe Trương Nguyên nói như vậy lập tức thuận nước đẩy thuyền, khích lệ Trương Nguyên gia nhập đạo, rồi lại hỏi ngày mai có thể giảng bài “Nhập môn đạo thánh ChúaTrời” cho các học sinh không?

Trương Nguyên vội khéo léo từ chối, nói giảng “mấy nguyên tắc cơ bản, thủy pháp phương Tây” thì có thể, còn “nhập môn đạo thánh Chúa Trời” thì ……

La Như Vọng hơi thất vọng, vẫn giữ im lặng, Kim Ni Các dùng giọng quan thoại Đại Minh có vẻ hơi cứng nói:
-Trương công tử, hội trưởng Nam Kinh Vương đồng ý gửi súng cho Trương công tử, đã từ Macao đưa tới Nam Kinh, tháng trước mới qua Hàng Châu, hội trưởng Vương để kẻ hèn này đưa thư cho Trương công tử, nếu có việc qua Nam Kinh, ông ấy xin được gặp mặt.

Trương Nguyên vui vẻ nói:
-Tốt lắm, đa tạ.

Kim Ni Các nói:
-Ngoài hai cây súng trường mồi lửa ra, còn có một cây súng lục kiểu Pháp nữa…

Trương Nguyên thích thú, súng toại phát (súng lục) và súng hỏa thì súng toại phát ăn đứt. Súng hỏa thắng nếu gặp thời tiết gió mưa thì trở thành phế thải rồi, trong cuộc chiến Tát Nhĩ Hữ, sở dĩ Đại Minh thảm bại cũng là do y vào đội súng hỏa của Triều Tiên, nhưng thời tiết lại bất lợi nên súng không thể phát huy tác dụng, nên thiết kỵ Hậu Kim xông lên phá vỡ phòng tuyến, một số nhỏ quân đội Triều Tiên vỡ trận thương vong, số đông thì đầu hàng. Còn súng lục thì không bị ảnh hưởng bởi thời tiết, độ chính xác và đường đạn đều ăn đứt súng hỏa. Theo như Trương Nguyên được biết, phải đến cuối thế kỷ mười bảy, súng lục mới được trang bị phổ biến cho quân đội các nước châu Âu, không ngờ là thời này cũng đã có súng lục rồi, thật là tin vui ngoài dự liệu.