Cậu mợ cùng nhìn nhau há hốc, ông giải thích thêm một hồi nữa, cậu thẳng thắn từ chối gợi ý của ông, ngược lại mợ nghe như muốn nuốt từng chữ một, trong lòng khấp khởi hi vọng. Chiều tối hôm đó, đợi lúc cậu đi đóng chuồng lợn cho người ta, mợ chạy vụt sang nhà con Trang, hồ hởi tâm sự với các dì các thím. Giọng mợ run run, ngắt quãng chỗ được chỗ mất làm cả hội ngơ ngác chẳng hiểu gì sất, cũng may có dì Hồng sáng dạ thay cháu gái tóm tắt ngắn gọn.

-"Là thế này, cách kinh thành sáu dặm về phía Đông có một ngọn núi lớn, sâu trong núi có cái trường đào tạo sĩ tử, tầm chục học trò của trường đó sẽ được vào thẳng kì thi Hội."

-"Ơ con tưởng phải qua thi Hương mới được thi Hội chứ dì nhể?"

Con Trang ngây ngô thắc mắc, mợ Trâm húp vội bát nước vối lấy sức kể tiếp.

-"Không đâu, là dân làng mình đồn thế thôi. Sự thực thì ông thầy mở cái trường đó trước là thừa tướng cơ mà, nay về hưu rồi. Nghe đồn ban đầu Thánh Thượng ra chiếu chỉ cho ông chọn hẳn ba chục đứa, cơ mà ông chỉ lấy chục thôi cho chất lượng, năm nào ông cũng có học trò đậu tam bảng đó. Cái ông tui với cậu gặp trên núi ban trưa ý, vợ chồng ông đó làm dưới khu bếp mà, chuyên nấu cơm cho các thầy các trò."

-"Có hẳn người nấu cơm cơ ạ? Vậy trường đông lắm mợ nhỉ?"

-"Đông, hàng năm cứ tới tháng tám là cả ngàn người khắp nơi đổ về xin học, nhận tầm dăm bảy chục một khoá. Mỗi tội chỉ nhận nam thôi, không nhận nữ, cũng không cho vợ đi cùng, thế mới khổ."

-"Ôi dào, chắc gì cậu hai đã được nhận mà lo? Lấy đâu ra tiền đóng học phí? Với cả được thì cũng không cho đi, mất chồng như chơi đó con, mi dại lắm."

Dì Hồng tỏ vẻ hiểu biết nhắc nhở, thím Vân bĩu môi đập vai dì bôm bốp.

-"Cái mụ này, nghễnh ngãng hả? Nó biểu rồi đấy thôi, giàu góp tiền, nghèo thì sáng học chiều bổ củi trồng rau cho trường, cứ đủ tiêu chuẩn là nhận, mà tiêu chuẩn lớp văn chưa biết chứ lớp võ thì cậu hai cao vượt rồi còn gì? Cứ động viên cậu đi thử sức mợ ạ, rồi sau này cậu rạng danh, kể cả cậu có rước bà hai thì cậu cũng không quên mợ đâu."

-"Đến lúc đó có khối mà nó được làm bà cả. Cậu thành đạt rồi, rước con gái nhà quan đời nào nó chịu làm lẽ? Còn tôi còn thím nha, để rồi coi lời tôi nói đúng không?"

Thím Vân kêu chịu hay không thì cậu là người quyết, dì Hồng phản bác có nhiều chuyện không phải quyết là được. Bu Trinh con Trang theo phe thím Vân, mấy người còn lại ủng hộ dì Hồng, hai bên cãi nhau om sòm củ tỏi. Con Phụng đứng ngoài nghe ra hết, nó chạy vào níu ống tay áo mợ Trâm chân thành thủ thỉ.

-"Cứ để cậu thử sức đi mợ ạ, để sau này nhìn lại không phải hối tiếc."

-"Ừ ha, như khi xưa mi bỏ thằng Toàn theo trai huyện giờ chắc mi cũng chẳng hối tiếc đâu nhỉ?"

Mợ Trâm ngứa mắt sẵn rồi nên quắc mắt xỉa xói rõ ghê, hại nó tái mặt. Thằng Toàn xót vợ nhỏ, vội cầm tay cái Phụng xoa xoa an ủi.

-"Dào ôi, mợ Trâm phổi bò nói có bao giờ uốn lưỡi đâu mà, bu nó đừng để bụng gầy người."

Con Phụng e lệ gật đầu, tụi nó dắt díu nhau lên buồng để lại con Trang bên dưới nở nụ cười méo xệch. Nó kêu cái rơm này bị ẩm hay sao mà đun lên khói cay mắt quá, xin phép cả nhà ra ngoài rút thúng rơm khác. Bu Trinh rón rén đi đằng sau nó, đoạn ngồi xổm xuống vỗ vai con gái động viên.

-"Thôi con ạ, lấy được thằng chồng khá giả thì phải chịu. Nom mợ Trâm kia kìa, có bữa còn phải vét cơm cháy, nhà mi thì bữa nào thiếu cá thiếu thịt đâu?"

-"Con thà vét cơm cháy cả đời!"

Nó gần như gào lên, đoạn nó ôm bu khóc rưng rức, nó xin bu cho nó về nhà bán bún, nó sắp không nhịn được nữa rồi. Mắt bu cũng nhoè đi từ bao giờ, bu thở dài dỗ dành nó.

-"Ngoan, nín đi, nín rồi lát bu xin ông Trần bà Thanh cho mi về ngủ một đêm."

Mợ Trâm đứng sau gốc hồng xiêm nghe lén mà đầu óc ong ong, mợ thương bu thằng Thóc, thương bu, thương luôn cả cậu nữa. Ba năm! Ở nhà ba năm cũng có làm gì đâu? Ở nhà để vét cơm cháy à? Thà rằng để cậu đi học cho mở mang đầu óc, chung một trường chắc suất ăn giống nhau, nhà cao cửa rộng ở cũng sướng cái thân. Con Trang nhỏ hơn mợ, nó còn chịu được, không lẽ mợ lại ích kỷ?

Nghĩ thấu rồi, mợ hít một hơi thật sâu chạy về gặp cậu, tỉnh bơ phàn nàn.

-"Cậu hai, tận mấy năm nữa cậu mới thi Hương thì lâu quá, tui chán cảnh nghèo lắm rồi, tui thích có chồng đỗ đạt để ra ngoài đường có thể ngẩng cao mặt."

Một câu nói bâng quơ của mợ thôi cũng hại cậu trằn trọc cả đêm. Sáng ra mợ nấu cháo hành hoa với tép khô, đợi bu Phúc ăn xong cậu chậm rãi thưa chuyện với bu, bu nghe xong lửa giận phừng phừng, tiện tay úp thẳng cái bát con lên đầu mợ chửi rủa.

-"Cái con khốn này nữa, cậu hai kiếp trước làm nên tội tình gì mà lấy phải con vợ ngu suốt ngày chỉ biết xúi dại chồng như mày? Bu dặn rồi cơ mà? Đợi cậu cả đỗ đạt bu xin cho chức thị vệ, không đi đâu hết. Chớ cậu dám cãi bu, cậu mà bước chân ra khỏi cửa thì từ giờ đừng có gọi bu là bu nữa."

-"Cậu cả, cậu cả, suốt ngày cậu cả. Có mỗi bát bún riêu cua cũng ăn hết của cậu hai, nhưng gi gỉ gì gi cái gì cũng dúi cho cậu cả. Rốt cuộc bu là bu của ai? Của cậu hai hay cậu cả?"

-"Chị bị mất trí à mà còn phải hỏi? Tất nhiên là của cậu cả!"