Ở miền đông nam á mình, mùa phượng đỏ là một mùa lo lắng nhất trong đời học trò, là mùa thi cử cuối năm, là cái thành công và thất bại của năm sắp tới. Một cuộc lo lắng nhất trong năm của tuổi cắp sách trên trường học, trưa chiều đêm học, nhiều khi hẹn hò gặp nhau để nghiên cứu học 2-3 người mỗi đêm. Tôi có hai người bạn, một người tên Nát và một người tên Vì. Thành phố Luang prabang thì nhỏ, người quen nhau hết và lại học chung trường, nhiều đàn anh học hết lớp thì đi học tiếp ở Vạn Tượng, về cuộc học 3 người chúng tôi cũng quen thân với một người anh tên là Thone, học trên lớp chúng tôi 4 lớp và đi học tiếp ở Vạn Tượng.

3 người chúng tôi mới học lớp 10 thi vào lớp 11. Trước khóa thi 2-3 tuần, tôi với Vì hẹn nhau học ở nhà Nát, mỗi đêm tới 12 giờ mới về. Còn hai tuần nữa thi, cỡ 10 giờ cả 3 đang thanh tĩnh học, gia đình Nát thì ba mẹ và chị em ngủ lâu rồi, chỉ còn 3 người ở phòng khách học thôi. Bỗng nhiên nghe tiếng anh Thone nói:

- Bài toán đó sai, cái gì không hiểu hỏi anh nghe? Anh ngồi đọc sách ở đây.

Cả 3 người ngẩng đầu lên và quay mặt lại hỏi:

- Anh ở Vạn Tượng mới về à?

- Anh Thone mỉm cười gật đầu, Nát là chủ nhà nói:

- Chờ chút, em lấy nước tiếp anh đã, và Vạn tượng chắc vui phải không anh?

Anh Thone nhẹ nhẹ giọng:

- Các em học đi, cái gì không hiểu hỏi anh? Anh em mình có chi mà phiền. Các em sắp thi cử, anh đến chia sẻ với thôi.

Sau ly nước mời, cả 3 người quay mặt xuống bàn học tiếp, anh Thone ngồi xa chúng tôi cỡ 3-4 thước đọc sách gì của anh thì mình không để ý, mỗi đêm 11-12 giờ tôi lái xe honda đưa Vì về tôi hỏi:

- Cho tôi đưa anh Thone về không?

Anh Thone trả lời với giọng nói lành lạnh:

- Không cần lo, các em về đi, anh có xe.

Và từ đó cứ 10-11 giờ đêm anh đến coi chúng tôi học cho đến ngày cử thi xong. Sau đó một tuần đã mùa hè, chúng tôi 3 người hỏi nhau:

- Mình mua quà hay mời anh Thone đi ăn phở?

- Cả 3 người đồng ý mua trái cây và một cái áo sơ mi làm quà để cho ba mẹ và chị em anh Thone được thấy cái quen và thương mến mấy anh em mình. Cả 3 vui vẻ và hẹn nhau chiều thứ sáu, rồi 3 người mình đến nhà anh.

Cỡ 06:30 giờ chiều thì 3 người chúng tôi đến, thì thấy cả nhà đang ăn cơm chiều mà không thấy anh Thone ngồi đâu cả, 3 người cúi đầu chào gia đình anh và tôi nói:

- Chúng con đến đây hôm nay tặng quà cho anh Thone và cám ơn anh đã dạy toán cho chúng con trong cuộc thi vừa qua mấy ngày nay, hai tuần đằng đẳng. Hôm nay chúng con mua quà đến tặng và cám ơn người anh của các con mệt mỏi trong hai tuần vừa qua. Lời nói tôi vừa dứt lời, 3 người sững ngạc nhiên khi thấy cả gia đình anh Thone quay mặt về phía 3 người chúng tôi, họ ngừng bữa cơm chiều tại chỗ nét mặt sầu buồn, mẹ anh Thone ngó thấy rõ hai lề mi ướt đi vào nhà trong chút mới đi ra, ba anh Thone mỉm cười nhạt và vỗ vai tôi nói:

- Các con mua quà cho nó sao?

Tôi nói:

- Dạ, sau cuộc thi thì các con nên đến nhưng đây đã quá đi mấy ngày rồi.

Ba anh nói:

- Ngồi các con, uống nước đi, nghe ba kể:

- Các con không biết gì à? Thone đã bị tai nạn xe chết ở Vạn Tượng hơn 3 tuần rồi con, ba mẹ xuống Vạn Tượng hỏa táng và đem cốt về chùa ở đây xong rồi các con.

3 người chúng tôi không còn một miếng da gà nào nữa, toàn thân thành da cóc và nghẹn lời không biết nói gì thêm một lời, vài phút sau tôi nói:

- Con xin gửi quà để lại cho mẹ cúng cho anh, chúng con còn nhỏ không biết đường làm việc cúng trong chùa và hôm nay chúng con xin thắp nén nhang cho người anh của chúng con.

Ba mẹ anh Thone dẫn chúng tôi 3 người vào phòng trong chỗ để hình và nhang thờ, 3 người chúng tôi không nói được một câu, chỉ lẩm bẩm lời thương tiếc trọng nể rồi lặng lặng cúi đầu chào ra về. 3 người về nhà Nát trò chuyện, trong khi cúi đầu học cả 3 người:

- Ai là người mở cửa cho anh Thone vào, mà không ai để ý chuyện đó, cũng không nghe tiếng gõ cửa, lúc nào anh Thone cũng ở bên cạnh tại chỗ?

Ba mẹ và chị em của Nát cũng hỏi mà 3 người không ai để ý luôn: "Ban đêm các con đang học, ba mẹ và chị em đi vệ sinh hay xuống bếp ngó lại đâu có ai mà cứ thấy các con gọi tên anh Thone".

3 người ngồi học thì cửa nhà khóa cài chốt, trong lòng tôi luống cuống, da cóc phủ cả thân, tóc đứng thẳng lên trời, cái mặt của Nát với Vi tái xanh một bên và tím một bên mà không nói ra được một lời nào cả.

Đã mấy chục năm trôi qua, mỗi lúc mà gợn nhớ tới câu chuyện này, cái gần gánh đó như mới xảy ra ngày hôm qua...Chúc bạn đọc vui vẻ.