Jenny nhận bằng tốt nghiệp từ hôm thứ tự Đông đủ họ hàng của nàng, từ Cranston, Fall River, đều đến Cambridge dự lễ phát bằng có cả một người cô tận Cleveland cũng đến. Chúng tôi đã thỏa thuận trước với nhau sẽ không giới thiệu tôi là chồng chưa cưới của Jenny và Jenny sẽ không đeo nhẫn đính hôn. Như thế, sẽ không có ai bị mếch lòng (quá sớm) là không được mời đến dự lễ cưới.

- Cô Clara ạ – Jenny nói – cháu xin giới thiệu với cô, anh Oliver, bạn cháu. (Rồi nàng không quên nói thêm) anh ấy thì chưa tốt nghiệp.

Tôi nhìn thấy rõ mọi người hích nhau, nhỏ to với nhau, và thậm chí đặt ra những câu hỏi thẳng thừng nhưng gia đình Jenny không rút ra được một chi tiết cụ thể ở Jeny hoặc ở tôi… và cả ở Phil cũng vậy. Tôi đoán ông mừng là tránh được chuyện trò bàn bạc về tình yêu của những kẻ vô thần.

Đến thứ năm, về mặt học hành mà nói, tôi trở thành bình đẳng với Jenny và nhận bằng tốt nghiệp trường Harvard vào hạng ưu, cũng như nàng. Nhất là tôi được chọn làm người dẫn đầu các sinh viên tốt nghiệp đến ngồi ở chỗ danh dự của mình. Như vậy là tôi đi trước cả những sinh viên tốt nghiệp tối ưu, tứ là những bộ Óc siêu – siêu phàm. Tôi ngứa ngáy muốn nói với những anh chàng đó rằng việc tôi dẫn đầu đoàn đi trước họ dứt khoát chứng tỏ rằng tôi đã có lý khi coi một giờ tại sân tập Dillon bằng hai giờ ở thư viện Wildener. Nhưng tôi ghìm lại được. Hãy để cho tất cả mọi người vui vẻ.

Tôi hoàn toàn không biết Oliver III có đến dự hay không. Hơn mười bảy nghìn người chen chúc nhau trong sân trường đại học Harvard sáng hôm lễ trao bằng tốt nghiệp và các bạn hãy tin rằng tôi không lấy ống nhòm ra quan sát các hàng ghế ngồi đâu. Tất nhiên tôi đã dành các giấy mời của tôi cho gia đình mà tôi đã được thu nạp, cho ông Phil và Jennỵ Với tư cách là cựu sinh viên, ông Già cố nhiên vẫn có quyền đến dự và ngồi với đám tốt nghiệp khóa 1926. Nhưng việc gì mà ống ấy phải đến? Vả lại, hôm đó là ngày các ngân hàng mở cửa cơ mà.

°°°

Lễ thành hôn được tiến hành hôm chủ nhật cùng tuần. Một trong những lý do không mời gia đình Jenny dự là chúng tôi thực sự lo nghĩ việc chúng tôi không “Nhân danh Cha, và Con, và Thánh thần” sẽ là một đòn quá nặng nề đối với những người ngoan đạo này Lễ thành hôn diễn ra tại Philip Brooks House, một tòa nhà có kính nằm về mé phía bắc trường Harvard. Timothy Blauvet, cha tuyên úy giáo phái nhất thể của trường làm chủ lễ. Tất nhiên có mặt Ray Stratton. Tôi còn mời cả Jeremy Nahum,một người bạn cũ thời ở trường trung học Exeter. Cậu này thích vào học ở Ameherst hơn là vào Harvard. Jenny thì mời một cô bạn gái đã ở cùng với nhau tại ký túc xá Brick Hall và cô bạn dáng thể thao ở phòng cho mượn sách đọc thêm, có lẽ vì lý do tình cảm. Và đương nhiên có ông Phil.

Tôi giao nhiệm vụ cho Ray Stratton lo tiếp ông Phil. Cốt để ông cảm thấy càng tự nhiên càng tốt. Không phải vì Stratton thừa bình tĩnh đâu! Hai người ấy đứng cạnh nhau, dáng ngượng nghịu lúng túng vô cùng, tuy không nói ra nhưng người nọ vẫn cứ củng cố thêm định kiến của người kia cho rằng cái “đám cưới tự lực” này (theo cách gọi của ông Phil) chỉ có thể là một sự “tai hại không thể tưởng tượng được” (như Stratton không ngớt lời tiên đoán. Chỉ vì Jenny và tôi sẽ nói với nhau vài lời trong lễ cưới. Tuy nhiên chúng tôi đã được chứng kiến cô dâu chú rể nói với nhau như thế hồi đầu mùa xuân năm nay khi một cô bạn âm nhạc của Jenny là Marya Randall lấy một anh sinh viên kiến trúc tên là Eric Levenson. Cảnh tượng rất đẹp khiến hai chúng tôi quyết định cũng làm như họ.

Ông Blauvet nói, với những người dự:

- Thưa các bạn, chúng ta có mặt ở đây để chứng kiến sự hợp nhất của hai cuộc đời bằng hôn nhân. Chúng ta hãy nghe những lời mà họ đã chọn để nói với nhau trong giờ phút thiêng liêng này.

Trước hết là cô dâu. Đứng trước mặt tôi. Jenny đọc bài thơ nàng đã chọn. Bài thơ rất cảm động, có lẽ đặc biết đối với tôi, vì đó là một bài của Elizabeth Barrett:

Khi hồn đôi ta cùng vươn lên vững chãi

Mặt nhìn mặt, lặng lẽ, gần lại nhau

Cho đến khi những đôi cánh vươn dài kia rực cháy

Liếc mắt, tôi thấy Phillip Calliveri gương mặt nhợt nhạ, miệng há hốc, mắt tròn xoe vì kinh ngạc xen lẫn thán phục. Chúng tôi lắng nghe Jenny đọc hết bài một mằt nào đó nó là một lời cầu mong.

Một nơi để sống và để yêu trong một ngày

Dù cho bóng tối và thần chết có bủa vây

Sau đó, đến lượt tôi. Vất vả lắm tôi mới tìm được những câu thơ tôi có thể đọc to mà không đỏ mặt. Tôi không có khả năng đọc to liền một chuỗi các câu đẹp đẽ bay bứơm, thực sự là không có khả năng. Nhưng một đoạn trong “Bài ca con đường rộng mở” của Witman tuy hơi ngắn, nhưng nói lên đúng những điều mà tôi muốn bộc bạch:

- Anh trao cho em bàn tay anh!

Trao cho em tình anh quý hơn vàng bạc.

Trao cho em con người, trước niềm tin và luật pháp

Em có gửi chăng cho anh tấm thân em?

Có đi chăng cùng anh trên một nẻo đường

Ta ở chăng mãi mãi bên nhau suốt đời

Khi tôi dừng lời, cả gian phòng chìm trong một sự im lặng kỳ diệu. Rồi Ray Stratton đưa cho tôi chiếc nhẫn cưới, sau đó Jenny và tôi, tự chúng tôi nghiêm trang nói lên những lời ước nguyện của hôn nhân, chúng tôi lấy nhau kể từ hôm nay để yêu nhau và quý nhau cho đến tận khi cái chết là xa lìa nhau.

Với thẩm quyền cộng đồng bang Massachusetts trao cho Timothy Blauvet tuyên bố hai chúng tôi thành vợ thành chồng.

°°°

Khi nghĩ lại, buổi liên hoan “sau trận đấu” (như Stratton gọi) của chúng tôi đúng là cố làm cho đơn giản, Jenny và tôi kiên quyết gạt bỏ mục chúc rượu sâm banh cổ truyền, và do tất cả bọn chúng tôi chỉ có mấy người, có thể ngồi đủ quanh một chiếc bàn con ở một quán rượu, chúng tôi kéo nhau đi uống bia ở quán – Cronin. Như tôi nhớ thì chính Jim Cronin đã đích thân mời chúng tôi một chầu để mừng (cầu thủ hockey vĩ đại nhất của trường Harvard kể từ thời anh em Oliveri”.

Ông Phil đấm mạnh tay xuống bàn, giọng oang oang:

- Đằng ấy bảo sao? Nó còn giỏi hơn cả hai anh em Oliveri gộp lại.

Qua đó Philip muốn nói – tôi chắc thế, vì ông đã xem đội hockey trường Harvard thi đấu bao giờ đâu – là cả Rofi Clinton lẫn Billy Cliteri đều chưa bao giờ lấy được cô con gái xinh đẹp của ông, cho dù họ có đạt được những thành tích lên đến thế nào đi nữa trên các đôi giày trượt băng của họ. Nhưng vì chúng tôi ai nấy đều đã ngà ngà cho nên đó chỉ là một lý do để chúng tôi uống thêm.

Tôi để cho ông Phil trả tiền, quyết định ấy sau đó khiến tôi nhận được một trong những lời khen hiếm hoi của Jenny về sự tế nhị của tôi (Ollie rồi anh xem, một ngày kia anh sẽ trở thành một người con thật sự, được đấy”). Tuy vậy, cuối cùng chúng tôi tiễn ông ra xe thì tình hình chuyển thành hơi sầu bị Mắt ai nấy đều đỏ hoẹ Mắt ông Cavillery, mắt Jennỵ Có lẽ cả mắt tôi nữa. Tôi không còn nhớ gì hết, chỉ biết rằng đó là một giây phút ướt át.

Dù sao đi nữa, sau một thôi một hồi chúc tụng nhau và ban phúc, ông Phil lên xe và chúng tôi đứng vẫy tay cho đến khi khuất bóng ông. Đến lúc bấy giờ sự thật đáng sợ bắt đầu xâm chiếm người tôi:

- Jeny, chúng mình đã thành vợ chồng trước pháp luật.

- Vâng, từ nay, em có thể là một đứa con gái vô tích sự.