Chánh thanh tra Craddock do dự chưa muốn vào phòng khách nhỏ của bà Marple, vì thấy Lucy Eyelessbarrow đang nói chuyện sôi nổi với bà. Nhưng suy nghĩ rất nhanh, ông thấy việc cô gái trẻ kia có mặt lại càng thuận tiện cho ông.

Craddock quyết định bước vào, nói giọng xin lỗi: - Tôi đến hôm nay hoàn toàn không có chút chính thức nào.

Tuy rất kính trọng và yêu mến bà già này, nhưng Craddock vẫn phải tìm lời để nói.

Bà Marple nói:

- Lucy thân mến, cô chưa biết tôi thân với ông khách này đấy. Đó chính là con trai của Huân tước Henri Clithering.

Thấy vậy, Chánh thanh tra Craddock thấy có bổn phận phải nó trực tiếp với Lucy Eyelessbarrow:

- Cô biết cha tôi đánh giá bà Marple đây thế nào không? Bà Marple là thám tử tài ba nhất mà cha được biết. Và cha tôi luôn căn dặn tôi: “Đừng bao giờ coi nhẹ những lời khuyên của bà Marple. Bà không chỉ phát hiện điều đúng ra phải xảy ra, mà điều xảy ra thật trên thực tế!”

Bà Marple nói rất khẽ:

- Ngài Huân tước đánh giá tôi quá cao đấy. Tôi không xứng đáng với lời đánh giá ấy đâu. Toàn bộ ưu điểm của tôi chỉ là do tôi hiểu được tâm lý thông thường của người đời. Hai bạn trẻ biết không, mọi người trên thế gian này đều giống nhau hết, không nhiều thì ít. Chỉ cần quan sát họ, nhớ lại những kỷ niệm... rồi suy ra mà thôi. Thật ra làm thế có khó gì đâu? Tuy nhiên, trong vụ án chúng ta đang điều tra, có trở ngại: đó là tôi không sống ở Rutherford Hall.

- Nhưng bà đã ngồi uống trà với các thành viên trong gia đình Crackenthorpe, Craddock bác lại.

- Có thể, nhưng hôm đó họ vẫn chưa có đủ mặt.

Ngạc nhiên, Lucy đưa ra một câu hỏi.

- Phải chăng ý bà nói hung thủ có mặt hôm đó, rất có thể bà dùng trực giác mà đoán ra được?

- Trong một vụ án quan trọng như án mạng, phải hết sức thận trọng. Chúng ta rất dễ nghi một người nào đó và dễ dẫn đến những sai lầm đáng ân hận sau này. Cho nên rất cần quan sát tất cả những người có mặt bên cạnh ta cùng vào một thời điểm, rồi so sánh họ với những người chúng ta có dịp tiếp xúc.

- Thí dụ so sánh Cedric với ông giám đốc nhà băng bà đã cộng sự, như lúc cuối bữa trà vừa rồi chăng? Lucy nhận xét.

- Cô hơi lầm một chút. Thật ra đó là con trai tôi. Còn ông giám đốc nhà băng thì giống Harold hơn, một con người luôn “tỏ ra này nọ” và rất sợ “mang tiếng”.

Craddock mỉm cười.

- Còn Alfred, bà thấy sao, thưa bà Marple? - ông ta hỏi.

- Tôi cảm thấy nên xếp anh ta vào loại lưu manh, lừa đảo và ăn cắp vặt. Không có gan làm những vụ lớn. Khi quan sát Alfred, tôi nhớ đến một người thợ, xoay xở vặt bằng cách đem cái lắc lê cũ đến đổi lấy cái lắc lê mới trong nhà máy. Chỉ dám kiếm chác theo kiểu xoay xở vặt thế thôi.

Viên Chánh thanh cha khẽ ho, rồi họ như thế hối hận:

- Còn Emma thì thế nào ạ?

Mà Marple đáp:

- Cô ấy làm tôi nhớ đến một phụ nữ trẻ tôi quen trước kia. Nhẫn nhục chịu đựng những trái tính trái nết của ông bố. Nhưng sau khi ông cụ qua đời, lập tức lao vào cuộc sống phù phiếm: mặc áo hở cổ, đeo nữ trang cực đắt tiền, phi-dê tóc, vân vân và vân vân. Cuối cùng trái với mọi dự đoán cô ta sẽ lấy chồng.

Câu chuyện đã xoay quanh dinh cơ Rutherford Hall. Lucy bèn hỏi:

- Hôm đến nhà gia đình Crakenthorpe, lẽ ra bà không nên nói về cuộc hôn nhân tương lai của Emma, bà có nghĩ như vậy không? Bởi khi nghe bà nói, các anh em trai của Emma đều sửng sốt.

- Tất nhiên thôi! Người đời có khuynh hướng không nhìn thấy những gì đang diễn ra trước mắt họ, bản thân cô cũng ...

- Tôi công nhận là trong trường hợp này có hai người tìm cách chinh phục Emma...

- ... cả hai đều quá nhiều tuổi chứ gì? Bác sĩ Quimper quả tóc có hoa dâm đôi chút, nhưng ông ta chưa đến 50 và thấy rõ là ông ta đang muốn xây dựng một tổ ấm mới. Nghe nói ông ta đã goá vợ từ nhiều năm nay: vợ ông ta chết trong lúc sinh nở. Trong khi đó cô Emma tuổi khoảng 35, rất thích hợp với ông bác sĩ.

Lucy lộ vẻ sốt ruột:

- Nhưng ta đang bàn chuyện hôn nhân hay chuyện vụ án mạng đấy?

Bà Marple nháy mắt vẻ ranh mãnh, nói tiếp:

- Ta quá đa cảm rồi chăng: nhược điểm của tuổi già cô đơn... Nhân đây, cô Lucy ạ, hợp đồng giữa cô với tôi đã hết hạn, cô có muốn nghỉ ngơi ít lâu trước khi nhận một công việc mới không?

- Tức là rời khỏi Rutherford Hall ấy ạ? Không đâu, thưa bà. Nguyên nhân lớn nhất là tôi đã trở thành “thám tử” giống như Alexander và bạn cậu ta. Hai đứa suốt ngày lùng sục tìm một dấu vết nào đó. Đến mức hôm qua tôi bắt gặp chúng đang đổ các thùng rác ra xem có thứ gì dấu bên trong không. Thưa ông thanh tra, xin ông hãy bình tĩnh nếu thấy chúng vênh váo đưa cho ông một mảnh giấy trên có dòng chữ.

Martine, muốn sống thì đừng vào bảo tàng nữa.

- Chẳng là thấy hai đứa bỏ bao công sức mà chẳng tìm ra thứ gì, tôi thương hại, đã viết mảnh giấy đó, gài vào chuồng lợn.

- Chuồng lợn? - bà Marple ngạc nhiên. - Họ vẫn còn nuôi lợn ở Rutherford à?

- Không ạ, nhưng tôi luôn có việc phải ra đấy.

Bà già chăm chú nhìn cô gái trả lời. Chánh thanh tra Craddock thấy vậy cũng chen vào:

- Vào lúc này, có những ai đến nghỉ ở Rutherford Hall?

- Cedric và Bryan vì đang kỳ nghỉ cuối tuần. Mai cả Harold và Alfred cũng đến, sáng nay họ gọi điện báo trước và tôi có cảm giác họ đang lo lắng.

- Tại tôi dọa họ đôi chút đấy mà, bằng cách hỏi họ đi đâu và làm gì chiều thứ sáu 20/12 đó.

- Họ bảo sao?

- Harold có cho biết, nhưng Alfred thì bảo quên... theo tôi thì cậu ta cố tình không chịu khai. Nhưng tôi không phải đến Rutherford Hall bây giờ: tôi muốn gặp Cedric và trước đó gặp viên bác sĩ. Cô Eyelessbarrow, suýt nữa tôi quên; các thành viên trong gia đình Crackenthorpe nghĩ thế nào về vụ Martine...? Tôi muốn nói đến câu chuyện bàn tán của họ lúc không có mặt cảnh sát ấy.

Lucy đáp ngay:

- Họ đều tránh Emma đã đem chuyện này nói với cảnh sát. Họ tránh cả bác sĩ Quimper đã xui Emma làm chuyện đó. Harold và Alfred thì cho rằng Martine chỉ do một kẻ giả danh. Riêng Emma thì chưa biết nên nghĩ thế nào. Cedric cũng gần với cách nhận định của Harold và Alfred, nhưng ông ta không coi câu chuyện đó là quan trọng. Chỉ một mình ông con rể Bryan cho rằng vợ goá của ông Edmund còn sống.

- Căn cứ vào đâu?

- Bryan thuộc loại người dễ tin vào biểu hiện bề ngoài. Bryan cho rằng bà chị dâu kia có viết thư thật cho Emma, và do có việc gấp nên đã phải về Pháp, nhưng thế nào rồi cũng sang đây. Chuyện Emma chưa nhận thêm được một lá thư nào nữa, Bryan cho là chuyện bình thường. Tính cả tin của ông ta đi đôi với tính lành hiền. Đôi khi tôi có cảm tưởng Bryan là loại người ai rủ đi chơi cũng đi…

- Đi chơi trong trang viên, về phía chuồng lợn chẳng hạn, - bà Marple nói thêm.

Lucy giật mình nhìn bà.

Bà Marple ranh mãnh nói thêm:

- Cô biết không, Lucy? Cô rất hấp dẫn và các quý ông trong dinh cơ Rutherford Hall không phải không biết, đúng vậy không?

Lần này mặt cô gái đỏ tía: cô nhớ lại cảnh tượng Cedric đưng tựa vào bức tường đổ, Bryan rầu rĩ lúc ngồi bên bàn bếp, còn Alfred thì tỏ ra sốt sắng một cách quá mức.

Lucy đang mơ màng đuổi theo dòng suy nghĩ thì bà Marple cắt ngang:

- Ta nói “các quý ông”, nhưng cô phải hiểu rằng các “quý ông” giống như mọi đàn ông khác trên đời, ngay cả khi họ… rất già.

- Bà Marple kính mến ơi, - Lucy kinh ngạc kêu lên. - Xin nói để bà biết, trước thế kỷ XVIII, những người như bà dễ bị thiêu sống trên giàn lửa về tội phù thuỷ đấy!

Rồi cô kể bà nghe thái độ cầu hôn của ông già Luther Crackenthorpe… Một lời cầu hôn vô điều kiện, cô nhấn mạnh.

- Tóm lại, - Lucy kết luận. - Họ đều “ngỏ lời” và mỗi người hứa hẹn một thứ. Harold thì hứa hẹn một thứ. Harold thì hứa một chỗ làm lương cao trong văn phòng anh ta. Nhưng tôi không cho rằng do nhan sắc của tôi, mà họ nghi tôi đã biết được một điều gì đó.

Lucy cười vang, nhưng bà Marple nhắc cô quay về thực tế.

- Cô hãy coi chừng: sau lời cầu hôn, thường là sự đe doạ.

- Tôi công nhận… nhưng con người ta thường quên nỗi hiểm nguy: hai cậu bé kia say mê tìm tòi, khám phá, khiến nhiều khi người ta coi đấy chỉ là trò chơi!

Bà Marple hỏi:

- Thế bao giờ chúng nhập trường?

- Tuần sau. Sáng mai chúng rời Rutherford Hall, vì Alexander sẽ phải đến nhà gia đình bạn vài ngày trước khi tựu trường, nhà ông bà Stoddard West.

- Càng hay! Tôi rất không muốn một tấn kịch nữa xảy ra trong dinh cơ Rutherford Hall trong khi hai đứa trẻ đang còn ở đây.

Lucy cau mày:

- Bà nghĩ đến cụ Luther Crackenthorpe chăng?

- Không! Tôi nghĩ đến hai đứa trẻ.

- Tôi chưa hiểu.

- Cô thử nghĩ xem: chúng sục sạo mọi chỗ để tìm dấu vết. Đã đành trẻ con thích thế, nhưng trò chơi đó thể rất nguy hiểm.

Chánh thanh tra Craddock nhìn bà Marple:

- Vậy là bà cho rằng hung thủ vẫn bám Rutherford Hall?

- Tất nhiên!

Viên thanh tra thở dài:

- Tất cả những gì chúng tôi biết được về hắn mới chỉ là vóc cao lớn và tóc đen. Thế mà trong dinh cơ Rutherford Hall có những ba người đáp ứng đúng hai đặc điểm ấy. Một hôm ba anh em nhà ấy đứng quay lưng về phía tôi, tất cả đều mặc măng tô dày, và tôi ngạc nhiên thấy họ giống nhau quá. Tôi thấy đặc điểm kia rất dễ làm chúng ta lầm lẫn người này với người nọ. Còn về người phụ nữ xưng tên là Martine theo bà thì có bà Martine thật không?

- Tôi cho rằng ông Edmund Crackenthorpe đã kết hôn hoặc định kết hôn với một cô gái Pháp có tên như thế. Tôi không tin Emma bịa ra lá thư của ông anh từ mặt trận gửi về. Vả lại cô ấy bịa ra để làm gì?

Craddock trầm ngâm suy nghĩ, nói:

- Cứ tạm cho rằng Martine là một người có thật trên đời. Nếu như vậy vụ án đã có động cơ. Hung thủ cần thủ tiêu bà ta để chặn không cho con trai bà ta hưởng phần lớn nhất trong gia tài thừa kế. Tất nhiên phần của mỗi người chỉ giảm đi ở mức chưa đủ để gây án, nhưng cần thấy một điều là cả ba đều đang rất cần tiền.

- Cả Harlod? – Lucy ngạc nhiên hỏi.

- Đúng thế. Anh ta mạo hiểm vào những áp-phe táo tợn, và hiện đang có nguy có phá sản.

- Cái chết của Martine không làm tình thế của Harold bớt nguy kịch và cũng không đem lại lợi ích gì nhiều cho cả hai ông em chồng kia, - bà Marple nói, - trong khi …

- … Cụ Luther chưa chết, tôi hiểu, - Chánh thanh tra Craddock nói. – Nhưng theo lời bác sĩ Quimper thì ông cụ còn khoẻ lắm, khoẻ hơn người ta tưởng nhiều.

Lucy bổ sung:

- Cụ còn sống lâu. Nhưng …

Thấy Lucy ngừng lại giữa câu nói, thanh tra Craddock giục:

- Cô bảo nhưng sao?

- Tối hôm Noel ông cụ ốm rất nặng, và ông cụ lộ ra với tôi là bác sĩ Quimper có vẻ rất lo. Đến nỗi cụ nghi cụ bị kẻ nào đó đầu độc.

- Chính chuyện đó tôi muốn gặp bác sĩ để hỏi cho rõ.

- Thế thì tốt. Nhưng thôi, đã đến giờ phải quay về Rutherford Hall.

Đúng lúc đó, bà Marple lấy số báo Times trên ghế đẩu, giở trang có bài toán đố ô chữ.

- Tôi đang cần một bộ từ điển đầy đủ, - Bà Marple nói rất khẽ. - Tôi sực nghĩ đến hai từ “Tontine” và “Tokay”… Hai từ đó tôi luôn bị lẫn với nhau!

Đã ra đến cửa, nhưng nghe thấy vậy, Lucy ngoái đầu lại, nói:

- ”Tokay” có 5 chữ, còn “Tontine” có 7 chữ kia mà, thưa bà?

- Đấy chỉ là tôi chợt nghĩ ra, chứ không liên quan gì đến bài đố ô chữ, - Bà Marple nói.

Craddock nhìn bà già hơi lâu, rồi xin cáo từ, có vẻ vẫn đang miên man suy nghĩ.