Tôi mang theo cuốn sách ngữ pháp để ôn lại trong khi đi trên tàu cao tốc, nhưng tôi không hề mở sách ra lấy một lần. Thậm chí tôi cũng chẳng buồn cố gắng làm ra vẻ tập trung nữa. Tôi không tài nào sắp xếp các ý nghĩ của mình theo thứ tự, cái trước, cái sau. Con tàu chạy dọc theo những đường cáp điện to khổng lồ, cây số nối tiếp cây số, và mỗi khi tàu chạy ngang một cột điện tôi lại thì thầm "ông Léon ơi... ông Léon ơi... ông Léon ơi... ông Léon ơi... ông Léon ơi... ông Léon ơi... ông Léon ơi... ông Léon ơi... ông Léon ơi... " và trong lúc tàu chạy giữa hai cột điện, tôi tự nói với mình "Ông đừng chết. Hãy ở lại. Cháu cần ông. Bà Charlotte cũng vậy, bà cần có ông. Bà sẽ ra sao nếu không có ông. Bà sẽ bất hạnh lắm. Còn cháu, cháu biết làm sao? Ông đừng chết. Ông không có quyền chết. Cháu còn nhỏ quá. Cháu muốn ông nhìn thấy cháu lớn lên. Cháu muốn ông được tiếp tục tự hào về cháu. Cháu chỉ mới bắt đầu cuộc đời mình thôi. Cháu cần ông. Hơn nữa, nếu một ngày kia cháu cưới vợ, cháu muốn ông gặp vợ và các con của cháu. Cháu muốn các con của mình được đến chơi trong túp lều của ông. Cháu muốn chúng ngửi thấy cái mùi của ông. Cháu muốn... "

Tôi ngủ thiếp đi.

Tại Valence, một người đàn ông đứng đợi tôi ngay ở lối đi xuống tàu. Trên đường từ nhà ga về trường, tôi được biết bác ấy là người làm vườn của trường Grandchamps, hay gọi là người... "quản lý" theo cách nói của bác ấy...

Tôi rất thích ngồi trong chiếc xe tải nhỏ của bác, nó thơm mùi dầu gazoan và mùi lá khô.

Tôi ăn tối tại nhà ăn tập thể cùng với những đứa học sinh nội trú khác.Toàn là những đứa to lớn cao ngồng vạm vỡ. Chúng rất tử tế với tôi, chúng chỉ cho tôi đủ thứ mánh khóe trong trường: những chỗ nào là an toàn nhất để hút thuốc, làm sao lấy lòng bà phụ trách căng tin để được phát phần ăn thêm, cách để leo lên khu nội trú của bọn con gái bằng lối cầu thang thoát hiểm, những thói quen nho nhỏ của mỗi giáo viên, vân vân và vân vân...

Bọn chúng cười lớn, bọn chúng ngu ngốc. Nhưng là cái ngu ngốc tuyệt vời. Cái ngu ngốc của lũ con trai.

Tay chúng rất đẹp, những bàn tay đầy vết cắt và dầu bẩn dưới kẽ móng tay. Có lúc, chúng hỏi tôi tại sao lại đến học ở đây:

- Bởi vì chẳng còn trường nào chịu nhận tớ.

- Điều đó khiến bọn chúng phá lên cười.

- Không một trường nào sao?

- Không, không một trường nào.

- Ngay cả bệnh viện tâm thần cũng không à?

- Đúng thế, thậm chí cả bệnh viện tâm thần cũng không muốn nhận tớ, họ nói tớ gây ảnh hưởng không tốt đến những đứa khác.

Một thằng trong bọn chúng vỗ vào lưng tôi:

- Chào mừng cậu đến câu lạc bộ của chúng ta, nhóc ạ!

Sau đó, tôi nói với chúng tôi phải làm một bài kiểm tra vào sáng hôm sau.

- Ơ, thế cậu còn ngồi ì ra đấy làm gì nữa? Đi mà ngủ đi, đồ ngốc, sáng mai cậu phải thật tỉnh táo!

Tôi trằn trọc mãi không ngủ được. Tôi có một giấc mơ rất lạ. Tôi ngồi với ông Léon trong một công viên cực kỳ đẹp, ông cứ liên tục trêu trọc tôi. Ông già tạ giật áo tôi và nói: "Thế cái chỗ an toàn để hút thuốc ấy, nó ở đâu vậy? Thử hỏi lũ bạn cháu xem nó ở đâu... "

Đến bữa ăn sáng, tôi chẳng nuốt được gì. Ruột gan tôi như đóng cứng thành bê-tông cốt thép. Cả đời, tôi chưa bao giờ cảm thấy mệt như lúc ấy. Tôi thở rất yếu ớt và người tôi vã ra những giọt mồ hôi lạnh ngắt. Cả người tôi vừa nóng bỏng lại vừa lạnh cóng.

Họ để tôi ngồi trong một phòng học nhỏ và tôi ngồi một mình như vậy một lúc lâu. Tôi tưởng họ đã quên mất tôi rồi.

Sau đó, có một cô đưa cho tôi một quyển vở thật to để làm bài. Những dòng chữ nhảy múa trước mắt tôi. Tôi không hiểu gì hết. Tôi chống khuỷu tay lên bàn, hai tay ôm lấy đầu. Để thở, để trấn tĩnh lại, để không nghĩ về điều gì khác. Bất chợt, những dòng chữ ngoằn ngoèo khắc trên bàn đập ngay vào mắt tôi. Có một dòng chữ viết thế này "Tao thích những cặp vú bự" và cạnh đó một dòng chữ khác thì nói "Còn tao, tao thích mấy cái mỏ-lết hơn". Những dòng chữ đó khiến tôi mỉm cười và tôi bắt đầu làm bài.

Ban đầu còn được đôi chút, nhưng càng lật qua trang, tôi càng bí rị. Tôi bắt đầu hoảng sợ. Bài tập kinh khủng nhất là một đoạn văn gồm vài hàng; đề bài nói: "Hãy tìm và sửa các lỗi trong đoạn văn này". Thật kinh hoàng, tôi không thấy có một lỗi nào. Tôi thật là thằng ngu nhất trong tất cả những thằng ngu. Có biết bao nhiêu là lỗi, thế mà thậm chí tôi nhìn cũng chẳng ra! Có một cục nghèn nghẹn trong cổ họng, nó cứ dâng lên từ từ. Tôi bắt đầu cảm thấy mũi mình cay cay. Tôi mở mắt thật lớn. Tôi không được khóc. Tôi không muốn khóc.

TÔI KHÔNG MUỐN, quý vị có hiểu không?

Thế rồi, nó vẫn xảy ra, một giọt nước mắt to tướng tôi chẳng kịp nhận ra nó đến từ lúc nào, bây giờ nó đang loang ra trên trang vở của tôi... chết tiệt. Tôi cắn răng, thật chặt, nhưng tôi biết mình sắp vỡ oà ra. Rằng con đê chắn sắp vỡ đến nơi.

Từ lâu lắm rồi tôi tự ngăn không cho mình được khóc và tôi từ chối nghĩ đến một vài điều... Tuy vậy, sẽ đến lúc, nó phải trào ra, cả cái đống hỗ độn mà bạn giấu kín ở góc sâu thẳm trong đầu, tít mãi ở phía sau... Tôi biết nếu tôi bắt đầu khóc, tôi sẽ không thể dừng lại được nữa, tất cả mọi thứ sẽ quay lại trong tôi cùng một lúc; hình ảnh con Mập-Lông-Xù, cô Marie, những năm học vừa qua mà tôi luôn là đứa đứng bét lớp. Luôn là đứa ngu ngốc. Hình ảnh bố mẹ tôi không còn yêu nhau nữa, những ngày buồn bã ngồi ở nhà và ông Léon của tôi nằm trong phòng bệnh, những cái ống dài thòng lòng nhét trong mũi và sự sống đang bỏ ông đi từ từ...

Tôi sắp bật khóc, tôi đang cắn môi đến chảy máu thì bỗng nghe thấy giọng ai đó nói rằng: "Thôi nào, Toto, cháu đang làm gì thế kia? Thế là thế nào? Cháu đang nhè đầy nước dãi ra bút như một con heo ấy, có thôi đi không nào! Cháu sẽ làm nó chết chìm mất."

Thế đấy, bây giờ thì tôi bị thần kinh rồi... Tôi nghe thấy những giọng nói! Này... Mấy ông trên đó ơi, mấy ông nhầm rồi, tôi không phải Jeanne d� Arc 19 đâu. Tôi chỉ là một đứa học trò dốt nát chẳng làm nên trò trống gì.

"Này, anh chàng hay than vãn kia, khi nào anh ngừng than thở thì cho ta biết, hai chúng ta còn có chút việc phải làm đây."

Chuyện quái quỷ gì thế này? Tôi nhìn khắp phòng để xem có cái camera hay micro nào không. Thế này là thế nào nhỉ! Tôi đã bước vào chiều không gian thứ tư hay sao thế này.

"Ông Léon ơi, có phải ông không?"

"Còn ai khác vào đây nữa, cháu ngốc nghếch của ông? Không lẽ là giáo hoàng?"

"Nhưng... sao lại có thể thế này?"

"Cái gì cơ?"

"Thì... việc ông ở đây, việc ông nói chuyện được với cháu như thế này?"

"Đừng có ngốc nghếch thế, Toto, ông vẫn luôn ở đây, và cháu biết rõ điều đó mà. Thôi nào, nói đùa thế là đủ rồi. Cháu tập trung vào nào. Bây giờ cầm lấy một cây bút chì và gạch chân tất cả các động từ chia cho ông xem... Không, không phải từ đó đâu, cháu thấy không, nó kết thúc bằng "er" cơ mà. Bây giờ, tìm chủ ngữ của chúng xem... Đúng rồi, vẽ mũi tên chỉ vào đi... Tốt lắm. Cháu nghĩ xem nào, mỗi động từ phải được chia theo chủ ngữ của nó... Đó, nhìn xem, chủ ngữ ở đó, là gì nào?... Đúng rồi, là "tu" 20, vậy thì phải có một chữ "s", đúng rồi đấy. Bây giờ, cháu cũng làm như vậy với các danh từ chung, cháu gạch chân chúng đi... Cháu hãy tìm từ hạn định của chúng và kiểm tra xem. Phải kiểm tra tất cả. Còn các tính từ thì sao. Cháu không thấy từ "bouilli" kia có gì không ổn à, khi đi với từ "nappes"? Thêm "es", đúng rồi 21, cháu thấy đấy, chỉ cần chú ý là cháu có thể làm được. Bây giờ quay lại một chút nào, ông thấy có mấy con tính thật kinh hoàng... Nhìn thấy là tóc gáy ông dựng ngược cả lên đây này. Nào, cháu thử làm phép chia lại xem... Không, làm lại cả chỗ kia nữa... Còn nữa! Cháu bỏ sót cái gì đó rồi. Số nhớ, đúng rồi, giỏi lắm. Còn bây giờ, ta xem trang số 4 nào... "

Tôi có cảm giác như đang ngủ trong khi thức, tôi vừa cực kỳ tập trung, lại vừa cảm thấy cực kỳ thoải mái. Tôi đang viết lên những đám mấy. Đó quả thực là một cảm giác rất lạ.

"Rồi đó, Toto, bây giờ ông sẽ để cháu làm một mình. Phần này là bài luận, mà môn này thì ông biết cháu cừ hơn ông rất nhiều... Có mà, có mà.Thật đấy. Ông để cháu tự làm nhưng nhớ chú ý đến chính tả đấy nhé? Cháu làm y như lúc nãy: vẽ những mũi tên nhỏ và kiểm tra. Hãy tự nói với mình rằng cháu là cảnh sát kiểm tra bọn từ ngữ. Gặp từ nào, chú hỏi xem giấy tờ của chúng đâu trước khi cho chúng đi tiếp:

- Này, anh kia! Anh tên là gì? - Tính từ. - Anh đi cùng với ai, chàng trai? - Cùng với từ "chiens". - Nào, thế thì anh phải mang theo cái gì? - Một chữ "s" 22, thưa ông. - Tốt rồi, đi đi. Cháu hiểu ông nói gì không?"

- Có ạ, tôi trả lời.

- Này em kia, đừng có nói to lên như thế! Cô giám thị kêu lên. Em phải giữ im lặng. Tôi không muốn nghe thấy gì hết!

Tôi đọc lại bài của mình thật kỹ. Ít nhất là đến năm mươi bảy lần. Rồi tôi nộp lại quyển vở cho cô ấy. Khi đã đến hành lang, tôi thì thầm:

- Ông Léon ơi, ông còn ở đó chứ?

Không một lời đáp lại.

Ngồi trên tàu trở về nhà, tôi còn cố thử một lần nữa. Nhưng không, ở đầu dây kia, số điện thoại tôi muốn gọi, chẳng còn ai đáp nữa.

Bố mẹ đứng đón tôi trên ke tàu. Nhìn nét mặt họ, tôi biết chuyện gì đó đã xảy ra.

- Ông mất rồi ạ? Tôi hỏi. Ông mất rồi, phải không ạ?

- Không, mẹ nói, ông con đang hôn mê.

- Từ khi nào ạ?

- Từ sáng nay.

- Ông sẽ tỉnh lại chứ mẹ?

Bố tôi nhăn mặt, còn mẹ tôi sụp xuống ôm lấy vai tôi.